Մեքենա, ուղղաթիռ, սուզանավ, տանկ, բազմաթիռ, պարաշյուտ, լուսարձակներ …այս բոլոր նախատիպերի հեղինակը Լեոնարդոն է: Ջրում լողացողների համար նրա ստեղծած փրկարար օղակը հենց այնպիսին է, ինչպիսին դա կիրառվում է մեր օրերում: Լեոնարդոն նախագծում էր բազմաթիվ քաղաքաշինական մեքենաներ ու մեխանիզմներ,որոնք կոչված էին հեշտացնելու մարդկանց աշխատանքը, օրինակ՝ ամբարձիչ կռունկ, էքսկավատոր…նաև բազմազան հաստոցներ՝ մետալուրգիական վառարաններ, մետաղագործական հաստոցներ, փայտամշակման և ջուլհակագործական հաստոցներ ու մեքենաներ,տպագրական մեքենա, հղկող մեքենաներ,մետաղյա պտուտակներ պատրաստող հաստոց,պարան արտադրելու հաստոց…զանազան չափիչ սարքավորումներ ու գործիքներ՝ քամու արագությունը, օդի խոնավությունը և ջրի շարժումը չափող սարքեր,լուսաչափ… ինչ ասես,որ չի հնարել Լեոնարդոն:
Վանո Սիրադեղյանի «Արածեք ձեր հոտը» և Հրանտ Մաթևոսյանի «Ծառերը» պատմվածքները շատ նման են իրար իրենց բովանդակություններով:
Երկուսում էլ խոսվում է Հայաստանի և հայ ժողովրդի մասին՝ ներկայացնելով մեր վատ կողմերը: Կան շատ ազդեցիկ տողեր, որոնք կարդալով չես կարող չհամաձայնել դրանց հետ:
Ի՞նչ գույնի մասին ենք մտածում, երբ խոսքը գնում է ռադիոակտիվ տարերի մասին: Երևի շատերը մտածեցին կանաչ գույնի մասին: Բայց իրականությունն այն է, որ ոչ բոլոր ռադիոակտիվ նյութերն են լույս արձակում. ճառագայթումը առաջանում է արտանետվող մասնիկների փոխազդեցությունից շրջապատող նյութերի հետ: Այդ ճառագայթումը կարող է լինել և՛ դեղին, և՛ երկնագույն, և՛ դեղնավուն… Բայց չգիտես ինչու հենց կանաչ գույնի հետ է ասոցիացվում ճառագայթումը:
1999 թվականին «Թայմ» ամսագիրը Փանկհերսթին ընդգրկել է 20- րդ դարի հարյուր ամենանշանավոր մարդկանց թվում ՝ նշելով, որ չնայած նրան, որ նա շատ հաճախ քննադատության է ենթարկվել սեփական ագրեսիվ, ռազմատենչ ոճի պատճառով, նրա կենսագործունեությունը՝ Մեծ Բրիտանիայում՝ կանանց ընտրական իրավունքների ընդլայնման գործում, առանցքային է ճանաչվել մեծամասնության կողմից ։
Ստանբուլում Յեսիմ Յիլմազը կատարում է իր տնային առաջադրանքները։ Նրա մայրիկը իրեն նախաճաշ է բերում, որը Յեսիմը ուտում է նայելով հեռախոսին, որտեղ բացված է իր էլէկտրոնային փոստը։ Նա մոռացել է կարդալ կենսաբանություն առարկայից հանձնարարված դասը։ Խնդիր չկա․ նա բացում է իր համակարգիչը և ներբեռնում է դասը իր առցանց գրքից, որպեսզի կարդա գնացքի մեջ։
Ժամանականեր կային, երբ լռությունը սովոր էր թվում, և ավելնորդ ձայները նյարդայնացնում էին մեզ։ Բայց հիմա ձայնը մեզ համար այնքան սովորական բան է դարձել, որ լռությունը, ինչքան էլ տարօրինակ չթվա, մեր հանգստությունը խախտողն է դարձել։
Հաճախ խորհրդավոր ու մռայլ բնակավայրերը ուշադրություն են գրավում։ Պովեգլիա քաղաքը, որը գտնվում է համանուն կղզում, բացառություն չէ: Այս վայրը ծածկված է գաղտնիքներով և ասեկոսեներով, որոնք կապված են արյունոտ պատմության հետ:
Կղզին ինքնին գտնվում է Վենետիկյան ծովածոցում ՝ Իտալիայի հյուսիսային մասում: Այժմ այս տարածքը լքված է, և մարդիկ երկար ժամանակ չեն այցելում այն, չնայած կղզին գտնվում է մայրցամաքից ընդամենը 5 կիլոմետր հեռավորության վրա: Նրա առաջին հիշատակումները թվագրվում են մ.թ.ա. 5 -րդ դարով: Հետո Պովեգլիան դարձավ Գրավատների ցեղերի փախստականների ապաստանը: Որոշ ժամանակ անց այդ վայրը կարգավորվեց զինվորականների և նավաստիների կողմից, և քաղաքի մասին մոռացվեց մինչև 1777 թվականը:
Գործվածքը մարդկության ամենաօգտակար գյուտերից է: Նորաոճ հագուստ և աքսեսուարներ, գեղեցիկ անկողնային պարագաներ, ինտերիերի իրեր, դեկորատիվ տարրեր՝ այս ամենը հյուսված կտորից է: Այսօր կան գործվածքների բազմաթիվ տեսակներ, որոնք տարբերվում են թելերի բաղադրությամբ, ձևավորման գեղարվեստականությամբ և հյուսման եղանակով: Այս բազմազանության մեջ չկորչելու համար հրավիրում ենք ձեզ ավելին իմանալու հնությունից մինչև մեր օրերը տարբեր կտորների պատմության մասին:
Հյուսվածքների առաջացման պատմությունը անքակտելիորեն կապված է մարդկության զարգացման փուլերի հետ: Նրա գյուտը պայմանավորված է մարդու կյանքն ավելի հարմարավետ դարձնելու, անբարենպաստ կլիմայական և եղանակային պայմաններից պաշտպանվելու և իր տունը զարդարելու անհրաժեշտությամբ: Գործվածքների սրբազան իմաստը ոչ պակաս ուշադրության է արժանի: Մեր նախնիները կարծում էին, որ թելերի կախարդական հյուսման և խորհրդանշական կարի օգնությամբ կարելի է կանխատեսել մարդու ճակատագիրը, երկար կյանք խոստանալ, կամ, ընդհակառակը, բերել վնաս և դժբախտություն: Շատ կրոնական շարժումներում համարում էր, որ մարդու ճակատագիրը աստվածային թել է, որն ունի իր սկիզբն ու ավարտը: Հետեւաբար, գործվածքները այս կամ այն ձեւով օգտագործվում էին գրեթե բոլոր ծեսերում`ուղեկցելով մարդուն ծննդից մինչեւ մահվան մահճակալը: Ինչպես ամեն ինչ սկսվեց Գործվածքների արտաքին տեսքի ելակետ կարելի է համարել այն ժամանակը, երբ մարդիկ տիրապետում էին պտտվելուն և ստացված թելերից սկսեցին պատրաստել պարզ կառուցվածքի գործվածքներ: Ըստ հետազոտողների՝ առաջին գործվածքները պատրաստված էին կենդանիների մազերից: Կտավների թելերը ոլորվել են ձեռքով, այնուհետև հյուսվել են պարզունակ կերպով: Սկզբում հյուսվածքը կոպիտ և հաստ էր, բայց այն լայն տարածում ուներ, քանի որ այն ծառայում էր որպես գերազանց պաշտպանություն՝ եղանակային ծանր պայմաններից և լայնորեն օգտագործվում էր առօրյա կյանքում: Մարդկանց կողմից գյուղատնտեսության զարգացման դարաշրջանում ծնվել է բուսական նյութերից կտավներ հյուսելու արվեստը: Դրանք պատրաստելու համար օգտագործվել են պարզ դեղաբույսեր, փաթաթվաղ բույսեր: Փորձերի միջոցով մարդիկ որոշել են, որ կանեփի, եղինջի և կտավատի ցողունները լավագույնս պիտանի են ամուր մանրաթելեր արտադրելու համար, որոնք հեշտությամբ կարելի է ոլորել մանվածքի մեջ և հյուսել հյուսվածքի մեջ: Գիտնականների վերլուծության համաձայն, ամենահին գտած կտավատի գործվածքների տարիքը կազմում է ավելի քան 9 հազար տարի: Գործվածքների վարպետության գաղտնիքները փոխանցվում էին սերնդեսերունդ, յուրաքանչյուր դարաշրջանի հետ ավելի ու ավելի նոր սարքեր էին հայտնագործվում, ինչը մեծապես նպաստում էր գործվածքների պատրաստման գործընթացին և թույլ էր տալիս փորձարկել հյուսվածքի խտությունը, ձևը և տեսակը: Հյուսվածքային արդյունաբերության զարգացման գագաթնակետը ընկավ առաջին մեխանիկական ջուլհակների տեսքին, ինչը հնարավորություն տվեց հյուսել միատարր կառուցվածքով և յուրահատուկ նախշով ամենալավ անկշռելի գործվածքները:
Թարգմանությունը՝ Էլինա Սևանցյանի
Բառուբան 